एक वर्षपछि ओली–महतोकाे ‘सफल वार्ता’

भिडियो हेर्न तलको बक्सभित्र किल्क गर्नुहोस

ओलीसँग नभेट्ने अड्डी लिँदै आएका महतो मुसुमुसु बालुवाटार छिरे

माघ ३, २०७२- घाइते भएर मलिन मुद्रामा पुस २४ गते दिल्ली उडेका सद्भावना पार्टी अध्यक्ष राजेन्द्र महतो प्रफुल्ल हुँदै आइतबार दिउँसो काठमाडौं ओर्लिए । आफूसँग माफी नमागुन्जेल प्रधानमन्त्री केपी ओलीसँग नभेट्ने अड्डी लिँदै आएका उनी १ वर्ष १० दिनको कलह अन्त्य गर्दै साँझपख मुसुमुसु प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटार छिरे ।

‘प्रधानमन्त्रीले बोलाएकाले काठमाडौं फर्केको हुँ,’ महतोले विमानस्थल ओर्लेपछि प्रष्टीकरण दिए, ‘नत्र दिल्लीबाट सिधै मधेस जान्थें ।’ यसो भन्दैगर्दा अनुहारमा कुनै चिडचिडाहट थिएन । बरु बालुवाटारमा साँझ ‘सहमतिका लागि वातावरण बनाउन प्रधानमन्त्रीसँग सकारात्मक भेटघाट’ भएको सन्देश प्रवाह गर्दै घर गए । ‘प्रधानमन्त्रीसँग सौहार्द कुराकानी भएको छ, चाडै समाधानका लागि वार्तालाई सफल बनाउन वातावरण बनाउने सहमति भएको छ,’ महतोले भने ।

यसअघि दिल्ली भ्रमणबाट मोर्चाका अरु नेता काठमाडौं फर्के पनि महतो भने यता नआई उतैबाट वीरगन्ज फर्केका थिए । आक्रामक अभिव्यक्तिका लागि चर्चित दुई पात्र ओली–महतो सम्बन्धको ग्राफ आ–आफ्नै स्वभावका कारण उतारचढाव भइरहन्छ ।
एक वर्षअघि महतोले नेपालको समथर तराईलाई मधेस प्रदेश कायम गरिनुपर्ने माग दोहोर्‍याएपछि एमाले अध्यक्ष ओलीले ‘बिहार र युपीलाई पनि मधेसमै मिलाउने ?’ भन्ने प्रतिप्रश्न गरेका थिए । ओलीले त्यो भनाईप्रति माफी नमागुन्जेलसम्म आफू भेटघाटमा नजाने जिकिर गर्दै महतो बालुवाटार बैठकबाट उठेका थिए । यस बीचमा ओलीले माफी त मागेनन्, बरु आफैं प्रधानमन्त्री बनेर बालुवाटार छिरे ।

दिल्ली बस्दा साताअघि बालुवाटारको नम्बरबाट फोन गएपछि सन्तुष्ट महतो यसपालि आफैं ओलीलाई भेट्न पुगेका हुन् । ओलीलाई महतोको भारतीय मोबाइल नम्बर दिएका थिए, तमलोपा अध्यक्ष महन्थ ठाकुरले । ठाकुर उपचारका लागि आइतबारै दिल्ली उडेका छन् । मेदान्त अस्पतालमा खुट्टाको शल्यक्रियाका लागि उनले सोमबारको समय पाएका छन् ।

दिल्लीमा भारतका राष्ट्रपति, विदेशमन्त्री, विपक्षी नेतालगायत भेटेपछि महतो ‘भारतको सन्देश दिन’ बालुवाटार गएका हुन् । झन्डै दुई घण्टा लामो संवाद चल्दा प्रधानमन्त्री ओलीले महतोसँग गरेको ठट्यौली उद्धृत गर्दै स्रोतले भन्यो, ‘भारतको सन्देश मलाई पनि आइरहन्छ, टेलिफोनमा ।’ महतोसग ओलीले यसो भन्दैगर्दा प्रधानमन्त्री भेट्न पहिल्यै समय लिएर साढे आठ बजे बालुवाटार पुगेका चिनिया राजदूत उ चुन्थाई झन्डै आधा घण्टा कुर्दै अर्को कोठामा बसेका थिए ।

राजनीतिक–कुटनीतिक जानकारहरुका अनुसार ओली औपचारिक भारत भ्रमणका लागि इच्छुक छन् । फागुन पहिलो साता भारत जानेगरी तयारी भइरहेको सरकारी अधिकारीहरुले यसअघि बताइसकेका छन् । महतो भने आन्दोलन चल्दाचल्दै दुई पटक भारत गएर आइसके । पहिलो, मधेसी मोर्चाको शीर्ष प्रतिनिधिमण्डल सदस्य भएर मंसिर २१ गते चार दिने भ्रमणमा । दोस्रो, पुस ११ गते विराटनगर–जोगवनी सीमा नाका धर्ना दिन जादा प्रहरीको कुटाई खाएर उपचार गर्न पुस २४ गते धरानबाट हेलिकोप्टरमा काठमाडौं ओर्लदै सोही दिन दिल्ली । ‘भिटामिन बी १२’ कमी भएको चिकित्सक निष्कर्षपछि महतो तीन दिनपछि नै राजनीतिक भेटमा सक्रिय भइहाले ।

ओली र महतो दुई विपरीत ध्रुवका राजनीतिक नेता भए पनि उनीहरुबीच केही समानता छन् । ओली मधेसी समुदायको संवेदना दुख्नेगरी शाब्दिक प्रहार गर्न माहिर छन् । महतो भाषणपिच्छे ‘पहाडी शासक वर्गको खसवादी मानसिकता’ भन्न छुटाउँदैनन् । ‘चर्का कुरा गर्ने’ यी दुइ नेताको शैलीका कारण ओलीबाट तीन ठूला दलका नेताहरु र महतोका कारण मोर्चाका चार साना दलका नेताहरु दिक्क छन– कतै बन्दै गएको वातावरण बिथोलिन्छ पो हो कि भनेर ।

जेठ २५ गते चार ठूला दलबीच १६ बुँदे सहमति हुनेबित्तिकै काठमाडौंमा दानापानी बन्द गरिदिने धम्की दिएका महतोले आन्दोलन सफल नहुन्जेल काठमाडौं नफर्कने घोषणा गरेका थिए । असोज तेस्रो साता नातिनीको पास्नीमा करैले काठमाडौं आउनेबाहेक उनी वीरगन्ज नाकामै रहिरहे । सोमबार कांग्रेस सभापति सुशील कोइराला र एमाओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाललाई भेटेपछि महतो मंगलबार फेरि मधेस फर्किहाल्ने सद्भावना महासचिव मनिषकुमार सुमनले बताए ।

साउन ३१ गते सदभावनासमेत रहेको मधेसी मोर्चाले आन्दोलन घोषणा गरेको दुई दिनपछि सद्भावनाले छुट्टै अर्को घोषणा गर्‍यो : पहिलो, आफ्ना चार सांसदले संविधानसभा परित्याग गर्ने । दोस्रो, काठमाडौंको लाखेचउरमा रहेको केन्द्रीय कार्यालय सारेर मधेसमै राख्ने । पहिलो निर्णयबाट महतो पछि हटिसकेका छन् । दोस्रो निर्णय फिर्ता लिन बाँकी छ । महतो वीरगन्जलाई मुकाम बनाएर बसिरहे पनि उनको प्रतिनिधित्व सद्भावना सहअध्यक्ष लक्ष्मणलाल कर्ण र महासचिव सुमनले गर्दैआएका छन् ।

चार सांसदले संविधानसभा परित्याग गर्ने महतोको निर्णयलाई लक्षित गरेर ओलीले निकै कडा टिप्पणी गरेका थिए– ‘दुइ चार वटा आँप झर्दैमा केही फरक पर्नेवाला छैन् ।’ उस्तै कडक स्वभावका महतोले ओलीको टिप्पणीलाई ‘अपव्याख्या’ मौका चुकाएनन । भनेका थिए, ‘आन्दोलनमा मधेशका मान्छे मर्दा आँप झरेको भन्ने ?’

पुस ११ गते विराटनगरमा कुटाई खाएपछि महतोले सरकारसँग वार्ता नगर्ने घोषणा गरेका थिए । अघिल्लो साता गठित कार्यदलमा आफ्ना प्रतिनिधि समेत पठाएका थिएनन् । तर शनिबारको सरकार–मोर्चा र कांग्रेसबीचको कार्यदल बार्तामा भने सहअध्यक्ष कर्णलाई पठाउने निर्णय गरेका थिए । प्रधानमन्त्रीले टेलिफोनमा विराटनगर घटनाप्रति दु:ख व्यक्त गरेपछि महतोले वार्तामा फर्कने निधो गरेको कर्णले बताए ।